Yabancı mahkemelerce hukuk davalarına ilişkin verilmiş ve yabancı ülke kanunlarına göre kesinleşmiş hükümlerin Türkiye’de geçerli olabilmesi ve devamındaki işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesi gereklidir. Türkiye’de tanınmamış bir mahkeme kararı, Türk mahkemeleri ve idari kurumlar nezdinde bir anlam ifade etmemekte ve bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Örneğin yurt dışında boşanmış birinin Türkiye’de evlenebilmesi mümkün olmadığı gibi boşanmaya bağlı diğer sonuçlar da kişi için Türkiye’de doğmayacaktır. Boşanan kişi, Türkiye’de hala evli olarak kabul edilecek olup evlilik birliğinden doğan yükümlülüğü devam edecek, eşi mirasçısı olacak, çocuğun velayeti hususunda sorunlar yaşayacaktır. Kısacası yabancı mahkemelerce verilen kararların başka ülkelerde hukuki sonuç doğurabilmesi ancak o ülkenin yetkili makamlarınca tanıma ve tenfiz prosedürü işletildikten sonra mümkün olacaktır.

Tanıma, yurt dışında herhangi bir mahkeme tarafından verilen karar sonucunda hukuki statüde değişiklik olması halinde kazanılan yeni hukuki statünün Türkiye’de tanınmasını ifade eder. Tenfiz ise, yurt dışında herhangi bir mahkeme tarafından verilen karar sonucunda icrası gereken bir hak söz konusu olduğunda devreye girer.

Tanıma tenfiz davasının ön şartı bir yabancı mahkeme kararının bulunmasıdır. Ancak yabancı mahkeme tarafından verilmiş olsa dahi ilam niteliği taşımayan kararlar tanıma tenfize konu olamaz. Yabancı mahkeme kararının hukuk davalarına ilişkin olması gerekmektedir. Ceza mahkemelerince verilen ceza ve cezaya ilişkin yan hükümler tanıma tenfize konu edilemez. Ayrıca yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olması gerekir. Yani başka bir yüksek merciide görülmeye devam eden ya da bu aşamaya geçmemiş olsa dahi henüz başvuru süreleri dolmamış olan kararlar tanıma tenfiz davasına konu edilemez.

Tanıma tenfiz davasında görevli mahkeme, verilmiş kararın niteliğine göre değişim gösterecektir. Genel görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olmakla beraber boşanma hususunda Aile Mahkemesi görevlidir. Görevli mahkemenin tespitinin iyi yapılması gerekmektedir. Yetkili mahkeme ise; davayı açacak olan kişinin Türkiye’deki yerleşim yeridir.

Söz konusu dava için belli başlı belgelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu belgeler her hukuki uyuşmazlığın konusuna göre değişim gösterecektir. Ancak genel olarak tanıma ve tenfiz davası için gerekli evraklar;

• Yabancı mahkeme kararının aslı ya da onaylı sureti,

• Kararın kesinleştiğini gösteren şerh veya apostili,

• Temsilciliklerden-Konsolosluklardan alınacak apostil şerhi,

• Nüfus cüzdanı veya pasaport fotokopisi,

• Avukat vekâletnamesi,

• Yabancı mahkeme tarafından verilen kararların ve apostil şerhinin noter onaylı Türkçe tercümesi.

Yabancı mahkeme ilamının ve kesinleşme şerhinin Türk mahkemelerinde geçerli olabilmesi için yeminli tercüman tarafından Türkçeye çevrilmesi zorunludur. Yeminli tercüman tarafından çevrilen metnin noterde ya da konsoloslukta mutlaka onaylanması gerekmektedir.

Tanıma ve tenfiz kararının önemli sonuçları vardır. Yabancı mahkeme ilamı hakkında tanıma kararı verildiği zaman o hükmün artık Türkiye’de geçerlilik kazandığı, hukuki durumun tanındığı sonucu doğar. Artık o hüküm kesin delil ve kesin hüküm özelliğine sahip olur. Bu özellik, tanıma kararının kesinleşmesinden itibaren geçerli olacaktır. Tenfiz kararı da kesin hüküm ve kesin delil etkisine sahiptir. Ayrıca ek olarak icra kabiliyetine de sahip olur. Yani icrai bir yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilebilmesini sağlar. Ancak yabancı mahkeme kararında bulunmayan hükümlerin tenfizine karar verilmesi mümkün değildir. Yani mahkeme, yabancı mahkeme kararına ek hüküm kuramaz. Tenfiz hükmü geçmişe etkili olarak sonuç doğurur. Yabancı mahkeme kararının yabancı ülkede kesinleştiği tarihten itibaren geçerlilik kazanmış olur.

Tanıma tenfiz davasının usuli işlemler açısından birçok detayı bulunmaktadır. Yukarıda özetle bahsetmiş olduğumuz usuli kurallar davanın olumlu sonuçlanması açısından oldukça önemlidir. Zira usul kurallarına aykırılık tanıma tenfiz davalarının reddi ile sonuçlanmakta ve harcanılan emek ve masraf boşa gitmektedir. Davanızın en kısa sürede ve olumlu sonuçlanması için avukattan yardım alınız.

Av. Harun Raşit Özdemir

 

İlgili metin, konuya ilişkin özet açıklamaları içermektedir. Ayrıntılı bilgi edinmek ve profesyonel yardım almak için bir avukata danışınız.